Ulusal Muhafız basın ofisinden yapılan açıklamaya göre, güvenlik güçleri Karakalpakstan’ın özerkliğini kısıtlama planları üzerine çıkan protestolar sırasında 516 kişiyi gözaltına aldı, ancak şimdi birçoğunu serbest bıraktı.
Cumartesi günü, Cumhurbaşkanı Shavkat Mirziyoyev, anayasanın Karakalpakstan’ın egemenliği ve ayrılma hakkıyla ilgili maddelerini değiştirme planlarından vazgeçti. Ayrıca kuzeybatı eyaletinde bir ay boyunca olağanüstü hal ilan etti.
Resmi raporlar, protestocuların geçen Cuma günü eyalet başkenti Nukus’a yürüdüklerini ve yerel yönetim binalarını ele geçirmeye çalıştıklarını söyledi.
Başsavcılıktan yapılan açıklamaya göre, çatışmalarda çıkan “ağır yaralardan” 18 kişi öldü. Rusya’nın RIA haber ajansı, Ulusal Muhafızlar başkanının geçiş ücretinin 14 sivil ve dört kolluk görevlisinden oluştuğunu söylediğini aktardı.
Sürgündeki iki muhalif politikacı, sahadaki insanlarla temas halinde Reuters’e, gerçek rakamın çok daha yüksek olduğuna inandıklarını söyledi. Ölü sayısını bağımsız olarak belirlemek mümkün değildi.
On yıllardır bir çevre felaketi bölgesi olan Aral Denizi kıyısında yer alan Karakalpakstan, akraba olmasına rağmen dili Özbekçe’den farklı olan etnik bir azınlık grubu olan Karakalpaklara ev sahipliği yapıyor.
Bağımsızlık yanlısı Alga Karakalpakstan partisinin Norveç merkezli lideri Aman Sagidullayev, Reuters’e verdiği demeçte, “Karakalpaklar Özbek değil… Kendi gelenekleri, kültürleri ve yasaları var,” diyerek hükümeti “cezalandırıcı bir operasyon” yürütmekle suçladı.
sessiz tepki
Kendilerine sürgündeki Karakalpakstan hükümeti diyen bir grup muhalif politikacı ve eylemci Mirziyoyev’e bir çağrı yayınladı.
Tutuklanan göstericilerin serbest bırakılması, Karakalpak hükümetinin feshedilmesi ve yeni seçimlerin yapılması ve kolluk kuvvetlerinin “insan kurbanlarına, işkenceye ve keyfi tutuklamaya yol açan haksız ve orantısız güç kullanımı” dahil olmak üzere eylemlerinin gözden geçirilmesi çağrısında bulundular.
Dillerine yönelik ayrımcılıktan ve bölge tarihinin “susturulmasından ve çarpıtılmasından” şikayet ettiler.
Eski Sovyet Özbekistan’ın yakın ilişkileri olan Rusya, konunun Özbekistan’ın iç meselesi olduğunu söyledi. Rusya Dışişleri Bakanlığı, oradaki yetkililerin durumu normalleştirmede başarılı olacağından emin olduğunu ve sorunların ayaklanma yerine “yasal yollarla” çözülmesi gerektiğini söyledi.
Avrupa Birliği, “Karakalpakstan’daki şiddet olaylarına ilişkin açık ve bağımsız bir soruşturma” çağrısında bulundu.
Mirziyoyev’in ofisi, konuyu AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile görüştüğünü ve huzursuzluğun “suçlu unsurlar” tarafından kışkırtıldığını söyledi.
Sürgündeki Özbek muhalif siyasetçi Pulat Ahunov Reuters’e verdiği demeçte, olağanüstü hal süresince uygulanan sokağa çıkma yasağının ve sıkı güvenliğin durumu istikrara kavuşturmuş gibi göründüğünü, ancak yine de etnik çatışma riski olduğunu söyledi.
Özbekistan’ın 34 milyonluk nüfusu arasında tahminen 700 bin Karakalpak var ve bunların çoğu özerk cumhuriyette. Coğrafi ve dilsel yakınlık, birçok kişinin iş aramasına ve bazen komşu Kazakistan’a taşınmasına neden oldu.
Resmi raporlara göre, 2005 yılında Özbek güvenlik güçleri Andizhan kentindeki silahlı protestoları bastırdı ve çatışmalarda 173 kişi öldü. O tarihte hükümet, Özbekistan’ın doğu kesiminde yer alan Andizhan’daki krizden İslamcı aşırılık yanlılarını sorumlu tutuyordu.
Kaynak : https://www.cnn.com/2022/07/04/asia/uzbekistan-violence-protests-karakalpakstan-intl-hnk/index.html