Japonya’nın yıldız şairi Tanikawa için 90 yaşında iş değil eğlence

Geçenlerde Tokyo banliyölerindeki zarif evinde “Şiir yazmak bu günlerde gerçekten eğlenceli hale geldi” dedi.

Raflar kitaplarla dolup taşıyordu. Antik bronz hayvan figürleri koleksiyonu, en sevdiği klasik müzik CD’lerinin yanında cam bir kutuda düzgün sıralar halinde duruyor.

“Geçmişte bunun bir iş olması, görevlendirilmesi diye bir şey vardı. Artık istediğim gibi yazabiliyorum” dedi.

Tanikawa, Japonya’nın en ünlü modern şairleri arasındadır ve her gün serbest şiir ustasıdır.

Yayımlanmış yüzden fazla şiir kitabı vardır. “Yaşamak”, “Dinlemek” ve “Çimen” gibi başlıklarla şiirleri sade, ritmik ancak sohbet niteliğindedir ve ayrıntılı geleneksel edebi tarzlara meydan okur.

Yıllarca Tanikawa’yı çeviren William Elliott, Japon şiir tarihindeki yerini TS Eliot’un İngiliz şiirinde yeni bir çağın başlangıcını nasıl işaretlediğiyle karşılaştırıyor.

Tanikawa, 1970’lerden beri Charles Schulz’un “Peanuts” çizgi romanını Japoncaya çeviren tanınmış bir çevirmendir. Çocukların ve hayvanların evrensel dünyasında Doğu ve Batı’nın yaşam tarzı farklılıklarını aşarak, “iyi keder” için “yare yare”yi seçerek konuşma dilinde şiirselliğe kulağını gösterdi.

Schulz için “Daha çok bir şair ya da filozoftu” dedi.

Tanikawa, Mother Goose’un yanı sıra Maurice Sendak ve Leo Lionni de dahil olmak üzere diğer birçok eseri tercüme etti. Buna karşılık, eserleri Çince ve Avrupa dillerine de dahil olmak üzere geniş çapta çevrildi.

Tanikawa’nın şiiri “İki Milyar Işık-yılı Yalnızlık” 1950’lerin başında onu yıldızlığa fırlattı. Tanikawa, Gabriel Garcia Marquez’in büyülü gerçekçilik klasiği “Yüzyıllık Yalnızlık”ı yazmasından yıllar önce, kozmosa ve Dünya’nın evrendeki noktasına gözlerini dikmişti.

Tanikawa her zaman rağbet gördü, dünyanın her yerindeki şiir okumalarının sevgilisi, sanatından ödün vermeden ticarete zahmetsizce geçen bir şairin nadide bir örneğiydi.

Ama şiir eskiden bir meslekti – mesleği, günlük işi.

Tanikawa, Osamu Tezuka’nın TV animasyon dizisi “Astro Boy”un Japonca tema şarkısının söz yazarıdır. Ayrıca Kon Ichikawa’nın 1964 Tokyo Olimpiyatları belgeselinin anlatımının senaryosunu da yazdı.

Resimli çocuk kitaplarının popüler bir yazarı, genellikle ders kitaplarında yer alır.

Yürümeyi ve dışarı çıkmayı zorlaştıran yaşı nedeniyle artık “projeleri” olmadığına yemin ediyor. Ama aynı zamanda yan komşuda yaşayan müzisyen oğlu Kensaku Tanikawa ile “Piano Twitter” dedikleri platformda işbirliği yaptığını söylüyor.

Zaten puanla gitmek için düzinelerce şiir yazdı. Hepsi kısa, önceki çalışmalarından daha soyut, hiçbir yere inen merdivenler veya kontrolsüz bir şekilde dans eden bir tırtıl gibi gerçeküstü görüntüler yaratıyor.

Eserin nasıl sunulacağından emin değil, ancak okuyucuların çevrimiçi müzikle okunan şiirleri dinleyebilmesi için barkodlu bir kitap olabileceğini tahmin etti.

Hacimli çıktıları arasında en çok, “Kelime Çalan Şarkılar” başlığından da anlaşılacağı gibi şarkı söyleme aliterasyonlarını ve yansımaları kullanan 1970’lerdeki “Kotoba Asobi Uta” serisiyle gurur duyuyor.

Efsanevi bir canavar olan “kappa” ifadesi tekrarlanır: “kappa bir şeyle havalandı” anlamına gelen “kappa kapparatta” – daha sonraki bir satırda ortaya çıktığı gibi bir “rappa”, bir “trompet” . Şiir hem görsel hem de işitsel olarak Japon dilinin saf bir kutlamasıdır.

Bu eşsizdi, dedi Tanikawa ve bulduğu şeyi hala seviyor.

“Benim için Japon dili zemindir. Bir bitki gibi köklerimi yerleştiriyorum, Japon dilinin besinlerini içiyorum, yapraklar, çiçekler ve meyveler veriyor” dedi.

Bir şair, bir aktris ve bir illüstratörle üç kez evlenip boşanmış olan Tanikawa, 90’ın 80’den çok daha yaşlı hissettiğini ve unutkanlaştığını belirterek, yaşıyla birlikte değiştiğini vurguladı.

Yine de, son zamanlarda güneşli bir öğleden sonra, güzel baskıları yapmak için bir büyüteç kullanmasına rağmen, sosyal medya ve günlük teknoloji ile tamamen rahat görünüyordu. Netflix’te olabilecekler de dahil olmak üzere yeni filmleri merak ediyordu. Kurabiye yemeyi sever, dedi, büyük büyükbabasından çok yaramaz bir çocuğa benziyordu.

Genellikle, esinti ve bulanık bir ışık huzmesi sağlayan bir penceresi olan geniş bir çalışma odasındaki büyük masasında çalışır. Çiçeklerle dolu bir avluya bakıyor. Duvarda annesinin bir filozof olan babası Tetsuzo Tanikawa ile birlikte sepya tonlu bir portresi asılı.

Büyürken Tanikawa, annesinin ölmesinden başka herhangi bir ölümden daha çok korkuyordu. Dünya Savaşı sırasında Tokyo’ya yapılan Amerikan hava saldırılarından sonra ceset üstüne ceset gördüğünü de hatırlıyor.

“Ölüm daha gerçek oldu. Ben gençken daha kavramsaldı. Ama şimdi bedenim ölüme yaklaşıyor” dedi.

94 yaşında bir parti gecesinden sonra uykusunda babası gibi ölmeyi umuyor.

“Öldüğümde nereye gideceğimi daha çok merak ediyorum. Bu farklı bir dünya, değil mi? Tabii ki acı istemiyorum. Büyük bir ameliyattan sonra ölmek istemiyorum. Bir anda ölmek istiyorum” dedi.

Eserlerini yüksek sesle okuması istendiğinde tereddüt etmez.

Oğluyla yaptığı son işbirliğinden alıntılar okuyor. Ardından, İngilizceye çevrilmiş ve şu satırlarla biten ilk eserini okur:

“Evren bükülmüş, / Bu yüzden bağlanmaya çalışıyoruz. / Evren genişlemeye devam ediyor, / Bu yüzden hepimiz korkuyoruz. / İki milyar ışıkyılı yalnızlıkta / Birden hapşırıyorum.”

Tanikawa, “Başka biri tarafından yazılmış bir şiir gibi geliyor” dedi.

Yuri Kageyama Twitter’da: