AÇIKLAYICI: NATO, Rusya ve Çin’i göz önünde bulundurarak zirvede

Ancak toplantı aynı zamanda küçük İzlanda ve Lüksemburg’dan devasa Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri’ne kadar 30 ülkeyi fikir birliği ile karar vermesi gereken bir organizasyonda aynı hizada tutmanın zorluklarını da gösterecek.

NATO, Sovyetler Birliği’nden gelen tehdide karşı koymak ve parçalanmış bir Avrupa’da işbirliğini geliştirmek için II. Dünya Savaşı’ndan sonra kuruldu. SSCB’nin çöküşünden sonraki yıllarda, ittifak Rusya’yı bir düşman olarak değil, “stratejik ortak” olarak yeniden tanımladı.

Rusya, NATO’nun baskın sorunu ve ana düşmanıdır ve Madrid zirvesine Ukrayna’nın nasıl destekleneceği ve bloğun Romanya’dan Baltık ülkelerine kadar ülkelerin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in gözünde bir sonraki olabileceğinden endişe ettiği doğu sınırları boyunca savunmanın nasıl güçlendirileceği konusu hakim olacak.

Geçen yılın sonlarına kadar, Baltık ülkeleri ve Polonya’da dönüşümlü olarak yalnızca yaklaşık 5.000 NATO askeri konuşlandırıldı. Şimdi yüz binlerce asker, Avrupa’da 100.000 ABD askeri ve hava ve deniz gücü tarafından desteklenen doğrudan NATO komutası altında 40.000 ABD askeri ile yüksek alarmda.

Zirvede, Doğu Avrupa’da silah ve teçhizat stoklanması ve hızlı tepki kuvveti olarak bölgede üslenen veya kendi ülkelerinde hazır bekleyen birliklerin sayısını önemli ölçüde artırma konusunda anlaşmaya varıldı. Ayrıca, hala Sovyet döneminden kalma teçhizata bağımlı olan ordusunu modern NATO standartlarındaki teçhizata yükseltmesi için Ukrayna’ya daha fazla destek verilecek.

İttifak, NATO ile nükleer silahlı Rusya arasında doğrudan bir çatışmaya yol açmadan üye ülkelerinin Ukrayna’yı silahlandırmasına izin vererek hassas bir denge kurmaya çalışıyor. 2008’de Gürcistan ile birlikte üyelik yoluna girmesine rağmen, Ukrayna’nın yakın gelecekte NATO’ya katılmamasının bir nedeni de budur.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy’nin zirvede görüntülü konuşma yapması planlanıyor, ancak NATO üyeliğinin uzak bir ihtimal olduğunu kabul etti ve bunun yerine Avrupa Birliği üyeliği arayışına odaklanıyor.

Bununla birlikte, ittifakın genişlemesi kartlarda. Finlandiya ve İsveç, bağlantısız statülerini terk ettiler ve Rusya’dan korunmak için NATO’ya katılmak istediler.

Ancak NATO’nun ABD’den sonra en büyük ikinci ordusuna sahip olan Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın özlemlerine spoiler oynamaya hazırlanıyor – en azından şimdilik.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kuzeyli ikilinin NATO’ya girmesine ancak Türkiye’nin terörist olarak gördüğü Kürt isyancı gruplara karşı tutumlarını değiştirmeleri halinde izin vereceği konusunda ısrar etti.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, geçen hafta bir atılım için çalışmak üzere Türkiye, İsveç ve Finlandiya ile görüşmelere ev sahipliği yaptı ve Salı günü üç ülkenin liderleriyle bir araya gelecek, ancak atılımın Madrid’de gerçekleşeceğinin garantisi yok.

Stoltenberg, “Türkiye’nin terörle ilgili ele almamız gereken meşru güvenlik endişeleri var” dedi. Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliği başvuruları konusundaki görüşmelerimize devam edeceğiz ve mümkün olan en kısa sürede ileriye dönük bir yol bulmayı dört gözle bekliyorum” dedi.

Rusya’nın işgali Avrupa güvenliğini alt üst etti, ancak NATO üyeleri, Başkan Donald Trump’ın ittifakla alay ettiği ve baltaladığı dört yılın ardından ABD’nin Batı savunmasının direği olarak geri döndüğü gerçeğinden dolayı rahatlıyor.

Ancak NATO içinde askeri harcamalar konusunda farklılıklar var. Şu anda 30 üyeden sadece dokuzu örgütün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın %2’sini savunmaya harcama hedefini karşılıyor. İngiltere Başbakanı Boris Johnson geçtiğimiz günlerde diğerlerini daha fazla taahhütte bulunmaya çağırdı ve %2 hedefinin “tavan değil taban” olduğunu söyledi.

Savaş uzadıkça ve Ukrayna’nın savaşı sona erdirmek için ne gibi tavizler vermesi gerektiği konusundaki tartışmalar yoğunlaştıkça, Rusya ve Ukrayna’ya yönelik strateji konusunda da çatlaklar ortaya çıkabilir.

Chatham House düşünce kuruluşunda araştırma görevlisi olan Alice Billon-Galland, “Bir ittifak olarak NATO’nun uzun vadede Rusya ile nasıl başa çıkması gerektiği konusunda hala çözülmemiş sorular var” dedi. “Komşu olarak bunun kurtarılamaz olduğunu düşünüyor muyuz? Ve onun anlamı ne? Yoksa bir noktada oturup Rusya ile yeni bir güvenlik mimarisini müzakere etmek zorunda kalacağımızı mı düşünüyoruz? Müttefikler konu bu olduğunda farklı sayfalarda yer aldı.”

Dünya kargaşa içindeyken, ittifak zamana dayanabilecek uzun vadeli bir strateji oluşturmaya çalışacak. NATO, önümüzdeki on yıl için hedeflerini, en acil güvenlik endişelerini ve bunlarla nasıl başa çıkacağını tanımlayan yeni bir Stratejik Konsept’te belirleyecektir.

Rusya en önemli sorun olmaya devam edecek olsa da, belgede NATO’nun ilk kez Pasifik ve Afrika’daki deniz üslerini genişletmek için iddialı bir plan yapan Çin’in artan askeri erişimiyle boğuştuğu görülecek.

Japonya, Avustralya, Güney Kore ve Yeni Zelanda liderleri zirveye ilk kez konuk olarak davet edildi. Dördü de Ukrayna’yı destekledi ve Japonya’nın kendi toprak anlaşmazlıkları var Moskova ile.

Japonya’nın kabine sekreteri Hirokazu Matsuno’ya göre, Japonya Başbakanı Fumio Kishida, “özgür ve açık” bir Hint-Pasifik’e ulaşma çabalarını tartışacak, çünkü Avrupa ve Asya’da güvenlik birbirinden ayrılamaz.

Afrika’nın Sahel bölgesindeki güvensizlik ve onun güney Avrupa’ya yönelik tehditleri, iklim değişikliğinin neden olduğu tehditler ve küresel ısınmanın neden olduğu artan göç dalgaları gibi, gündeme gelebilir.

Tokyo’dan Mari Yamaguchi ve Bangkok’tan David Rising katkıda bulundu.